We hebben het allemaal druk en zitten daardoor teveel ‘in ons hoofd’. Onze aandacht is naar buiten gericht, op het hooghouden van alle ballen. Gezin, partner, werk, vrienden, familie, iedereen krijgt aandacht. Daardoor blijft er weinig aandacht voor onszelf over. En misschien vinden we dat ook wel prima, want voelen is ‘eng’.

Zijn de kinderen al aangekleed? Komen we wel op tijd op school of op ons werk? Hebben we die vergadering goed voorbereid? Hoe pakken we dat lastige gesprek met die collega aan? Hoe laat begon die vergadering ook alweer? Wat zullen we vanavond eten? Nog even op en neer naar de supermarkt en dan snel eten koken Steeds maar op de klok kijken en onszelf opjagen, daar zijn we helden in geworden. En ’s avonds ploffen we na een vermoeiende dag op de bank en staren gedachteloos naar de TV tot we, meestal te laat, naar bed gaan. En dan liggen we wakker van het piekeren. Herkenbaar?

Stilstaan bij je gevoelens


De uitdrukking is ‘stilstaan’ bij je gevoelens. Stilstaan betekent dat je er de tijd voor moet nemen. En die tijd gunnen we onszelf niet. Bovendien is denken voor de meesten van ons makkelijker dan voelen. We leren op school om met onze hersenen te werken. Ons vermogen om te denken, om te redeneren, is goed ontwikkeld. Maar over het algemeen is omgaan met onze gevoelens geen onderdeel van het curriculum. Onze gevoelens onder de loep nemen? Oei, dan voelen we weerstand. Want onze gevoelens onderzoeken en erover praten, dat vinden we lastig.

Gedreven door onze emoties

Toch vormen onze emoties de basis van alles wat we doen. Hartstocht, gedrevenheid, passie, angst, verdriet, ze horen bij het leven en zijn de drijfveer bij alles wat we doen. Kinderen zijn levenslustig, ze ervaren alles heel direct. Ze zijn nieuwsgierig, willen alles weten en ontdekken. Wij volwassenen hebben ‘geleerd’ om onze emoties en gevoelens weg te stoppen. Onze levenslust en nieuwsgierigheid zijn afgenomen en we hebben vaak moeite om met ons gevoel in contact te komen.

Bewust worden van je gevoelens en emoties

Zodra je accepteert dat je gevoelens hebt en dat ze er mogen zijn, wordt het eenvoudiger om met je gevoel in contact te komen. Je gevoel is niet meer zo ‘vervelend’ of ‘zonde van je tijd’. Door je te richten op je gevoel, word je je meer bewust van jezelf. Het onbewuste wordt bewust. Je gedachten malen en malen, ze gaan maar door. Als je kunt focussen op je gevoel, kun je het constante ‘gekwebbel’ van je gedachten even stopzetten. Je wordt de baas over je eigen hoofd.

Maar hoe doet je dat? Hoe leer je je om bewust te worden van je gevoelens en om ze te verwoorden? Onderstaande oefening is gebaseerd op de Focusing oefening van psychotherapeut Eugene Gendlin, hoogleraar psychologie aan de universiteit van Chicago. Focusing wordt gebruikt om duidelijk te krijgen van je voelt of wil, om nieuwe inzichten te krijgen in je huidige situatie en om verandering te stimuleren.

De Focusing oefening


Zoek een plek op waar je niet gestoord wordt. Ga zitten of liggen. Vertraag en neem de tijd je helemaal te ontspannen. Als er gedachten opkomen is dat niet erg. Merk ze op en ga weer verder met de oefening. Staar voor je uit en als je er klaar voor bent sluit je je ogen. Als je het niet prettig vindt je ogen te sluiten is het ook goed ze open te houden. Met gesloten ogen is het makkelijker je op interne processen te concentreren.

Concentreer je op je buik en voel hoe je buik uitzet als je inademt en hoe je buik naar binnengaat als je uitademt. Volg je ademhaling een paar minuten. In, uit… Voel hoe de ademhaling door je neus naar je keel, je borst en je buik gaat… Voel hoe je ademhaling weer teruggaat van je buik, door je borst, je keel en je neus weer naar buiten… Ga met je aandacht naar binnen in je lichaam, naar je buik of je borst. En voel wat daar gebeurt.

Hoe loopt je leven? Wat is er op dit moment het belangrijkst voor je? Observeer of je iets in je lichaam voelt. Als er iets in je opkomt, ga er dan niet met je gedachten mee aan de slag. Doe een stapje terug, en blijf bij het gevoel. Wat wil dit gevoel je zeggen? Laat een beetje ruimte open tussen jou en het gevoel. Observeer wat je nog meer voelt en geef het gevoel de tijd zich te ontwikkelen. Focus op het gevoel. Kies uit datgene dat er in je opkwam één ding om op te focussen.

Laat je niet meeslepen door gedachten en gevoelens, observeer wat er gebeurt. Let op de plek in je lichaam waar je de dingen meestal voelt. Laat dat onduidelijke gevoel tot je doordringen. Wat is dat voor een gevoel? Heeft het een beweging? Is het een warm gevoel? Of juist een koud gevoel? Heeft het een kleur? Heb je dit gevoel eerder gevoeld? Wanneer?

Omschrijf wat je voelt. Laat een woord, een zinnetje of een beeld opkomen uit het lichaamsgevoel. Het kan een woord zijn dat een eigenschap noemt, zoals benauwd, kleverig, eng, vastgelopen, zwaar, schrikkerig, of een zinnetje of een beeld. Blijf erbij hoe het lichaamsgevoel zich ontvouwt in een woord dat er precies bij past. Ga heen en weer tussen het lichaamsgevoel en het woord (of zinnetje of beeld). Ga na in hoeverre ze bij elkaar passen. Kijk of er een lichamelijk seintje is dat je laat weten dat het klopt.

Als het lichaamsgevoel verandert, of het woord of het beeld, laat dat dan gebeuren, net zolang tot het precies klopt met het lichaamsgevoel. Geef er betekenis aan. Wat is het dat dit hele probleem zo … (vul het woord of beeld in dat je daarnet gevonden hebt, bijvoorbeeld scherp) maakt? Zorg dat je voeling houdt met dat gevoel. Zoek er contact mee en stel de vraag: wat is er aan de hand met dit gevoel?

Als je een snel antwoord krijgt, zonder een verandering in het lichaamsgevoel, ga dan met je aandacht terug naar je lichaam en zoek het lichaamsgevoel op. Stel de vraag opnieuw. Blijf bij het lichaamsgevoel tot er iets gebeurt waarbij het ánders aanvoelt, zoals een gevoel van opluchting. Ontvang alles wat met een gevoel van verandering komt op een vriendelijke manier.

Controle over je gedachten en gevoelens

Je wordt je bewust van onbewuste processen (zoals piekeren) door te ontspannen met behulp van focussen, mediteren, mindfulness of andere aandachtsoefeningen. Hoe meer je jouw gedachten onder controle hebt, hoe meer jij je leven bepaalt.

Deze oefening is afkomstig uit mijn boek Nooit meer Piekeren. Kijk voor meer oefeningen en meditaties bij Downloads.