Kniezen, malen, tobben, piekeren… er komt geen eind aan, onze gedachten gaan maar door en door. Slapeloze nachten, je druk maken over wat er geweest is, over wat je hebt gezegd, wat je hebt gedaan, wat iemand anders heeft gezegd en gedaan, wat mensen van je vinden. Piekeren over wat er nog gaat komen, een beslissing die je moet nemen, een prestatie die je moet leveren. Soms zit je ‘gevangen’ in je eigen gedachten. Maar wat is piekeren nu eigenlijk precies?

Denken, voelen en doen

Volgens Aristoteles bestaan de menselijke gewoonten uit drie bouwstenen: logos, ethos en pathos. Logos zijn onze gedachten en overtuigingen, ethos zijn onze handelingen of gedragingen en pathos zijn onze gevoelens. Wanneer je een van deze drie elementen verandert, zullen de twee anderen mee veranderen. Simpel gezegd: je denken beïnvloedt je emoties en je gedrag. Het is dus niet verwonderlijk dat veelvuldig piekeren invloed heeft op je psychische en fysieke gezondheid.

Typische piekerklachten

Stress, depressie, burnout, angst en faalangst zijn typische klachten die gepaard gaan met veel piekeren. Ook komen fysieke klachten als hoofdpijn, buikpijn, verminderde eetlust en slapeloosheid vaak voor. Het is te simpel om te zeggen dat piekeren de oorzaak is van deze klachten, maar het is wel de grote gemene deler. En hoe meer je piekert, des te uitzichtlozer de situatie lijkt. Het piekeren stoppen is dus vaak de logische eerste stap in het proces om klachten als depressiviteit of een angststoornis aan te pakken.

Waarover piekeren we?

Uit onderzoek blijkt het volgende: 40% van het piekeren gaat over dingen die zich nooit zullen voordoen, 30% gaat over zaken die in het verleden plaatsvonden, 22% gaat over onbelangrijke dingen die de moeite niet waard zijn, 4% gaat over zaken waar je niets aan kunt doen en 4% gaat over dingen waar je wel invloed op hebt. Dus 96% van al onze ‘piekertijd’ maken we ons druk over dingen die nooit zullen gebeuren of al gebeurd zijn, onbelangrijke dingen en dingen waar we geen invloed op hebben. Stel je piekert een uur, dan gaat dat gemiddeld dus maar 2 minuten en 24 seconden over zaken waar je echt iets aan kunt doen.

Het verschil tussen piekeren en nadenken

Het vermogen van de mens om logisch na te denken, verbanden te leggen, conclusies te trekken en tot oplossingen te komen is verbazingwekkend. Piekeren is ook nadenken. Maar waarom is piekeren dan zo ongezond? Als we piekeren herhalen we continu dezelfde gedachten. Het malen en tobben lost niets op, sterker nog, hoe vaker we een gedachte herhalen, hoe meer we ervan overtuigd zijn dat het feitelijk waar is wat we denken. Denken leidt tot oplossingen, actie, energie en opluchting, piekeren leidt tot machteloosheid, uitstelgedrag, moeheid, uitputting en tast ons zelfvertrouwen aan. Niet voor niets wordt het Nederlandse ‘piekeren’ in het Frans vertaald als ‘torturer l’esprit’ oftewel het martelen van de geest.

Hoe meer je piekert, hoe makkelijker het wordt

Oefening baart kunst. Dat is meestal positief, maar bij piekeren werkt het omgekeerd. Tijdens het piekeren komen er steeds meer details bij die ervoor zorgen dat we uitstellen om tot actie te komen. Wanneer je begint met piekeren bij onderwerp A kom je al snel bij B en vervolgens bij C om te eindigen bij Z en dan weer te beginnen bij A. Hoe vaker we dit ‘piekerrondje’ maken, hoe makkelijker het gaat. Deze associatie netwerken zijn er om onze denkprocessen te vereenvoudigen. Bij het piekeren maken we op de verkeerde manier gebruik van een heel handig instrument. We worden een expert in het verbinden van rampen en dingen die verkeerd kunnen gaan. Deze verbinden we vervolgens aan ons zelfbeeld en onze prestaties.

Kun je leren stoppen met piekeren?

Ja, dat kan! Wanneer je van het piekeren af wilt komen is het van belang een nieuw associatienetwerk te creëren dat je helpt je doelen te bereiken. Positief en realistisch. Op deze manier verleg je jouw aandacht van het negatieve naar het positieve. In mijn boek ‘ Nooit meer piekeren’ vertel ik je hoe je dat doet en geef ik je nog veel meer tips en oefeningen om te leren stoppen met piekeren. Het goede nieuws: piekeren kun je stoppen, ook jij kunt het leren!

Dit artikel is ook gepubliceerd op Piekerpoli.nl